Piaseczyńska wąskotorówka zawsze z rozstawem szyn 1000 mm

Tuż przy granicy Warszawy funkcjonuje turystyczna kolej wąskotorowa, której pociągi można spotkać na trasie pomiędzy Piasecznem (stacja Piaseczno Miasto Wąskotorowe), a Rudą (stacja Tarczyn). Znaczna część trasy Piaseczyńsko-Grójeckiej Kolei Wąskotorowej prowadzi przez obszary leśne. Piaseczyńska wąskotorówka ma rozstaw szyn 1000 mm. Jest jedną z trzech wąskotorówek o takim rozstawie szyn, które jeszcze ostały się na terenie Polski. Pozostałe to Koszalińska Kolej Wąskotorowa i Nadmorska Kolej Wąskotorowa.

Historia Kolei Grójeckiej, bo od niej wszystko się zaczęło, związana jest z koleją wąskotorową o rozstawie szyn 1000 mm. Budowę pierwszego odcinka kolejki na trasie od warszawskiego Placu Unii Lubelskiej (wtedy Placu Keksholmskiego), wzdłuż ulicy Puławskiej (wtedy Traktu Aleksandryjskiego), przez Piaseczno do Góry Kalwarii rozpoczęto w 1898 roku. W październiku 1898 budowa dotarła do Piaseczno, a rok potem do Góry Kalwarii. W tym też roku rozpoczęły się regularne kursy pociągów pomiędzy Warszawą, a Górą Kalwarią i  Gołkowem 

Kilka lat później, bo w 1912 roku rozpoczęto budowę kolejnego odcinka linii wąskotorowej od Gołkowa do Grójca i cukrowni "Czersk" w Jasieńcu. Nowa linia została oddana do eksploatacji w 1914 roku. W tym też roku wybuchła I Wojna Światowa, co spowodowało, że "pieczę" nad linią kolejową przejęły wojska rosyjskie, a potem niemieckie. W pierwszej połowie 1915 roku Rosjanie rozpoczęli budowę wąskotorówki od Grójca do Nowego Miasta. Z budową dotrali tylko w rejon Mogielnicy. Sytuacja na froncie zmusiła ich do odwrotu. W trakcie wycofywania się w lipcu 1915 roku zniszczyli wybudowany odcinek linii kolejowej. Wywieźli także  sprawny tabor (do Krut na Ukrainę, gdzie funkcjonowała kolej o rozstawie szyn 1000 mm). 

W sierpniu 1915 roku na opuszczone przez wojska carskie tereny wkroczyli Niemcy. Niemieckie wojska od razu przystąpiły do odbudowy linii wąskotorowej. Sprowadzono szyny i inne materiały niezbędne do odbudowy infrastruktury drogowej oraz tabor. Odbudowana linia do Mogielnicy została otwarta w 1917 roku. 

Po zakończeniu I Wojny Światowej zarząd wąskotorówki rozpoczął starania o pozwolenie na budowę linii wąskotorowej z Mogielnicy przez Nowe Miasto do Radomia. Ponieważ w tym czasie były już plany połączenia Radomia z Warszawą linią normalnotorową, więc udało się uzyskać pozwolenie na budowę wąskotorówki do Nowego Miasta. Kolej Grójecka dotarła do Nowego Miasta w 1926 roku. Był to kulminacyjny punkt w rozwoju wąskotorówki. Kilka lat później, w lutym 1935 roku Sąd Okręgowy w Warszawie nakazał usunięciu torów Kolei Grójeckiej z ulic Warszawy. Ta decyzja poprzedzona było ostrą kampanią zarządu miasta Warszawy, której celem było usunięcie dymiących wąskotorówek z ulic miasta i zastąpienie ich taborem tramwajowym^1,2.

Gdy w kwietniu 2018 roku wybrałem się na rowerowy rekonesans śladem piaseczyńskiej wąskotorówki moim celem nie były szyny, ale niejako przy okazji zrobiłem wiele zdjęć torowiska. Na jednym ze zdjęć, wykonanych na stacji Tarczyn można zobaczyć cechę szyny. Jest to szyna typu S42, która została wyprodukowana dla PKP w listopadzie 1953 roku w Hucie Kościuszko (marka fabryczna wytwórcy: 20).

_____________________
1. Pokropiński Bogdan - Kolej Grójecka. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 2013.
2. Kolej Grójecka. Historia. Dostępny w Internecie w http://kolejka-piaseczno.pl/kolejka-grojecka. Dostęp: 31.10.2020
| zdjęcia z 15 kwietnia 2018 roku | 

____________________
Znajdziesz też w magazynie TOROWY 2/2021